Eerdere bijdragen over dit onderwerp zijn hier te lezen.
Als je het over social media wil hebben, moet je eerst vaststellen waar we het dan eigenlijk over hebben. Ik zou daarom eerst naar de definitie willen kijken.
Definitie
‘Social media’ is een term met twee woorden: social en media. Social media zijn dus een onderdeel van media. Bij media denken we vaak aan min of meer journalistieke producten, als we social media beoordelen, doen we dat daarom ook vaak langs een journalistieke media- lat. Maar feitelijk zijn media veel meer dan journalistiek. Eigenlijk zijn reclamefolders en Netflix ook media en TikTok heeft helemaal niks met journalistiek te maken.
Zo’n soort van verwarring ontstaat ook bij smartphonegebruik. Ik hoor van mensen dat ze 11 uur per dag op hun smartphone zitten. Daar schrik ik van. Tot ik hoor dat ze nooit op een laptop zitten en geen tv kijken. Als ik mijn tv-, laptop- en smartphonegebruik bij elkaar optel (werk en privé) kom ik ook aardig richting 11 uur per dag.
In de trein zei een oudere man tegen mij dat al die jongeren maar de hele dag op hun smartphone zitten. Laat ze toch iets zinnigs doen. Zei de jonge meid naast ons dat ze een artikel in de Guardian aan het lezen was op haar smartphone.
Gezelligheid
Als ik social media langs de meetlat leg, ben ik daarom geneigd het niet te hebben over het babbelen over koetjes en kalfjes. Dat deden we vroeger bij een theekransje, in het parochiehuis, tijdens de derde helft en op de Tupperwareparty. Nu op social media. Loat goan! Sterker nog: door Facebook ben ik weer in contact met familie in Canada, door LinkedIn kan ik veel makkelijker zoeken naar een nieuwe baan, Tinder rangschikt een nieuwe relatie veel beter dan het café en vanwege Twitter krijg ik ook buiten mijn bubbel informatie toegereikt op thema’s die me interesseren.
Journalistiek
Ik wil social media langs de meetlat leggen van journalistiek. Journalistje spelen was vroeger voorbehouden aan mensen die een baan hadden bij de krant, rtv, magazine. Zij zonden, wij ontvingen. Door social media kon ineens iedereen zenden en omdat iedere halvegare zich journalist mag noemen (heel vreemd, dat zo’n belangrijke beroepsgroep geen officieel keurmerk heeft) zag je al snel door de bomen het bos niet meer.
Oude verdienmodellen van advertenties vielen ook nog eens een keer weg, Facebook snoepte de winst af. Journalistiek bleek een commercieel product en na tien jaar Rutte kun je dankzij corona zien waar commercie toe leidt: alles van waarde wordt gesloopt. In de journalistiek betekent dat minder titels, minder mensen en tegelijk ook precies kunnen zien hoe vaak jouw artikel is aangeklikt. Nou, dan ga je uiteindelijk vanzelf achter de politieauto aan, want die verhalen worden het best gelezen. Ook al heeft dat geen donder met informeren te maken, noch met het controleren van de macht.
Ik was zelf speelbal
Ik was recent zelf speelbal in dat geheel. Ik had een voorstel getweet de bewaking van (de officieel voor racisme veroordeelde) Wilders op te heffen omdat hij ook de veiligheid van Somaliërs en Syriërs op wilde heffen door ze terug te sturen naar het land dat ze ontvlucht zijn, met een gerede kans gevangen, gemarteld, verkracht en vermoord te worden. De anonieme twitterclub Vizier op Links pakte mijn tweet op, met als doel een docent journalistiek in het diskrediet te brengen. Ik ben al jaren geen docent Journalistiek meer, maar voor de reguliere media was dat niet van belang. Die liet een spannend verhaal niet onderuithalen door de waarheid. Dus Tubantia schreef een ronkend verhaal, dan kan RTV Oost niet achterblijven. Dan heb je – echt waar – in ons land bijna alle media te pakken. Via RTV Oost sta je dan zo bij de NOS op de site. En via Tubantia kom je in alle regionale kranten van het land, maar AD, Trouw en Volkskrant zijn van dezelfde baas, de DPG. Ik heb één journalist gesproken, maar stond op wel veertig media. Op basis van een anonieme bron die leugens gebruikt. Een beroepsgroep zou ieder lid dat aanslaat op anonieme bronnen het keurmerk afnemen. Twitter had wél ethiek. Die haalde Vizier op Links uit de lucht. Toen ‘journalistje spelen’ al weer achter een andere brand aanwas, deed de politie aan nazorg: of ik me weer veilig voelde.
Ik heb veel vaker problemen gehad met de reguliere media. Met hoofdredacteuren zelfs die van kapotmaak- acties van hun chef Salland wisten, maar niet ingrepen. Van Sallandse broodschrijvers in de vakbladen voor land- en tuinbouwgif, van de baas van het Weekblad voor Salland die veroordeeld is wegens niet betalen voor journalistiek werk en daar onderuit probeert te komen door een BV te laten ploffen, maar intussen wel van gemeentelijke advertenties corona doorkomt. Toen ik drie jaar geleden als lijsttrekker bij een debat wegging omdat er maar één niet-politicus in de zaal was, probeerden ze míj te grazen te nemen in plaats van het mislukte debat.
Reguliere media blussen de klimaatbrand niet
Sociale media zijn als iets lulligs roepen uit het raam van de Intercity die station Almelo de Riet voorbijraast. Reguliere media zijn veel gevaarlijker. Díe negeren het gelijk van Maurice de Hond. Die zetten andersdenkenden weg als wappies. Ze vinden al een jaar lang de getest positieven essentieel terwijl dat cijfer niks zegt en schreeuwen moord en brand bij samenscholing in de buitenlucht in plaats van het bewijs te leveren dat je elkaar buiten niet besmet. Reguliere media kun je er niet bij hebben als de klimaatbrand geblust moet worden, maar ze staan vooraan als een splinterpartij zonder politieke verantwoordelijkheid als een stuurman aan wal een stevige oneliner produceert.
Bek houden, anders maken ze je af
Bij social media kun je je verdedigen. Want bij social media praten burgers mee. Bij traditionele media (geen beroepsgroep, geen keurmerk) moet je je bek houden. Stil zitten als je geschoren wordt. Anders maken ze je af.
Harrie is voor de volgende aflevering in dit thema benieuwd hoe Hasan Kaddour hierover denkt en hierop wil reageren. Damast is ook benieuwd naar jouw verhaal bij het thema ‘Sociale Media, zegen of tegen’. Schrijf er gerust een stuk over, stuur ons foto’s of maak een video. Of misschien heb je wel een kennis die hier een mooi verhaal over heeft.
